زی کش چیست؟ بررسی شبکه Zcash و ارز ZEC

ارز دیجیتال زی کش (Zcash) با تمرکز بر حریم خصوصی، خود را از دیگر پروژه‌ها متمایز کرده است. این ارز دیجیتال با ارائه تراکنش‌های خصوصی، امکان مخفی‌سازی اطلاعات فرستنده، گیرنده و مبلغ تراکنش را فراهم می‌کند.

این مقاله به بررسی جامع شبکه Zcash و ارز ZEC می‌پردازد و ضمن تشریح نحوه عملکرد، کیف پول‌ها و روش‌های خرید آن را معرفی می‌کند. با مطالعه این راهنما، درک کاملی از زی کش و مزایای حریم خصوصی در دنیای ارزهای دیجیتال به دست خواهید آورد.

زی کش چیست؟

زی کش (Zcash) یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز و با تمرکز بر حریم خصوصی است. این ارز از فناوری رمزنگاری پیشرفته برای پنهان کردن جزئیات تراکنش‌ها، مانند فرستنده، گیرنده و مقدار تراکنش استفاده می‌کند. هدف این شبکه ارائه یک جایگزین امن‌تر و خصوصی‌تر برای بیت کوین است. ارز دیجیتال بومی این پروژه ZEC نام دارد.

زی کش یک شبکه پرداخت غیرمتمرکز همتا به همتا و یک ارز دیجیتال با واحد اختصاری ZEC است. این ارز دیجیتال انشعاب یا فورکی از بیت کوین بوده و تعداد واحدهای آن هم مانند بیت کوین محدود به ۲۱ میلیون واحد است. در واقع برای ساخت این شبکه از کدهای بیت کوین استفاده شده است. زی کش مانند بیت کوین، بلاک چین مخصوص خودش را دارد و مبتنی بر استخراج (ماینینگ) است.

برخلاف بیت کوین که تراکنش‌های آن شفاف هستند، با Zcash کاربران می‌توانند از حریم خصوصی کامل در تراکنش‌ها بهره‌مند شوند. در بیت کوین شما می‌توانید یک تراکنش را رهگیری کنید و دارایی‌های موجود در یک آدرس‌ را مشاهده فرمایید اما به گفته تیم توسعه دهنده زی‌کش در شبکه زی‌کش امکان مخفی‌سازی همه چیز وجود دارد.

مروری بر تاریخچه پیدایش زی کش

زی کش در ۲۸ اکتبر سال ۲۰۱۶، به عنوان یک فورک بیت کوین کار خودش را آغاز کرد. خالق اصلی Zcash برنامه نویسی به نام زوکو ویلکاس (Zooko Wilcox) است. او ابتدا کار خودش را با کار بر روی بیت کوین شروع کرد اما به دلیل شفافیت تراکنش‌های بیت کوین، به فکر راهی رسید تا تراکنش‌های مخفی را برای کاربران شبکه به ارمغان بیاورد. او با تغییرات گسترده در کدهای بیت کوین، زی‌کش را خلق کرد.

ابتدا نام این پروتکل زیروکوین (Zerocoin) بود و سپس به زیروکش (Zerocash) تغییر نام داد و در نهایت نام Zcash برای آن انتخاب شد.

برای Zcash هیچگونه جمع سپاری یا ICO ای برگزار نشد بلکه سرمایه اولیه توسط سرمایه‌گذاران خصوصی جذب شد. افرادی مانند راجر ور و فرد ارسام، بنیانگذار کوین بیس روی این پروژه سرمایه‌گذاری سنگینی انجام دادند.

بیشتر بخوانید:‌ پرایوسی کوین چیست

زی کش چگونه کار می‌کند؟

زی کش هم مانند بیت کوین بلاک چین خودش را دارد و به صورت اثبات کار (ماینینگ) کار می‌کند. تراکنش‌های زی‌کش توسط همه اعضای شبکه تایید می‌شوند و سپس توسط ماینرها در بلاک‌ها قرار می‌گیرند و با به هم پیوستن بلاک‌ها بلاک چین شکل می‌گیرد.

زمان بلاک زی‌کش حدود ۷۵ ثانیه و پاداش بلاک آن  3.125 واحد ZEC است. در زی‌کش پس از هر ۸۴۰,۰۰۰ بلاک، پاداش بلاک نصف خواهد شد.

الگوریتم استخراج این شبکه با بیت کوین متفاوت است. در حالی که بیت کوین از الگوریتم SHA-256 بهره می‌برد، الگوریتم استخراج زی کش Equihash است. بیت کوین و Zcash در خیلی از موارد شبیه به هم هستند اما اصلی‌ترین تفاوت آنها امکان انجام تراکنش خصوصی در زی کش و نوع الگوریتم استخراج است.

چیزی که باعث شده است تا Zcash بتواند تراکنش‌های مخفی (بدون مشخص بودن آدرس فرستنده، گیرنده و حتی مبلغ) استفاده از راهکاری به نام اثبات دانش صفر (zero-knowledge proof) است. اثبات دانایی صفر روشی در رمزنگاری است و این امکان را فراهم می‌کند که بدون نیاز به افشای اطلاعات به اعضای شبکه، فرایندها انجام شوند. نام الگوریتم مبتنی بر اثبات دانایی صفر در زی‌کش، zk-SNARKs نام دارد.

بنابراین در زی‌ کش بدون اینکه نیاز به افشای آدرس فرستنده و گیرنده و مبلغ باشد می‌توان تراکنش‌ها را به درستی انجام داد. به عبارت دیگر، با این شبکه می‌توان به طور کلی دو نوع تراکنش انجام داد: تراکنش‌های معمولی (مثل بیت کوین) و تراکنش‌های خصوصی و پوشیده شده.

براساس آدرس‌های کیف پول در Zcash می‌توان شفاف یا غیرشفاف بودن تراکنش‌ها را مشخص کرد. اگر آدرس‌ با حرف «t» آغاز شود، این آدرس شفاف است و مانند آدرس بیت کوین می‌توان تمام جزئیات تراکنش‌ها و موجودی آن آدرس را مشاهده کرد اما اگر آدرس با حرف «z» شروع شود، نشان دهنده مخفی بودن آن آدرس است و امکان مشاهده و رهگیری تراکنش‌ها را سلب می‌کند.

تصمیمات فنی در مورد شبکه Zcash در بنیادی به نام همین شبکه گرفته می‌شوند. در این بنیاد، توسعه دهندگان این شبکه برسر تصمیمات مهم باهم به بحث و گفتگو می‌پردازند و در نهایت یک تصمیم به رای گذاشته می‌شود. طبق گفته سایت رسمی زی کش، به منظور کسب بودجه برای توسعه این شبکه، تا چهارسال ۱۰ درصد از پاداش استخراج به بنیاد زی‌کش تعلق خواهد گرفت.

چالش‌های قانون‌گذاری Zcash

از آنجایی امکان انجام تراکنش‌های کاملا خصوصی با زی کش وجود دارد، این موضوع دولت‌ها و مراجع قانون‌گذار را از انجام جرم با زی کش و عدم پیگیری آن نگران می‌کند.

با این حال با کلیدی به نام ViewKey تراکنش‌های مخفی Zcash قابل شفاف‌سازی هستند. هر دارنده ZEC به کلید ViewKey خود دسترسی دارد و می‌تواند برای شفاف سازی تراکنش، آن را به افراد دیگر مانند نهادهای مجری قانون بدهد.

از سوی دیگر تا این لحظه فقط کیف پول‌های رسمی و دسکتاپ Zcash قابلیت تراکنش‌های مخفی را دارد و کیف پول‌های موبایل و تحت وب از این قابلیت برخوردار نیستند.

چندی پیش، نماینده ویژه سازمان مبارزه با مواد مخدر ایالات متحده (DEA) لیلیتا اینفانته در مصاحبه‌ای گفت که ارزهای دیجیتال پیگیر گریز مانند مونرو و زی کش می‌توانند جایگزین‌های جذابی برای خلافکاران باشند اما در حال حاضر گستردگی و نقدینگی آن‌ها در حدی نیست که خیلی مورد استفاده قرار بگیرند. او مدعی شد که بازرسان سازمان مبارزه با مواد مخدر آمریکا راهی برای ردیابی این ارزهای دیجیتال هم دارند اما جزئیات دقیق آن را نمی‌داند.

قیمت زی کش

ارز ZEC تا یک هفته پس از عرضه در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۶، به دلیل تعداد پایین واحدهای استخراج شده و مشکلات در صرافی‌‌های پذیرنده، قیمتی چندین برابر قیمت آن زمان بیت کوین داشت. در ۲۹ اکتبر سال ۲۰۱۶ در حالی که هر واحد زی کش با قیمت شگفت انگیر ۴,۲۹۰ دلار معامله می‌شد، بیت کوین حدود ۶۸۰ دلار قیمت داشت اما پس از آن با رفع مشکلات صرافی و عرضه ZEC، قیمت به شدت سقوط کرد.

این ارز در ابتدای سال ۲۰۱۸ به ۸۸۴ دلار رسید اما تا به امروز به سقف قیمتی خود و حتی قیمت ۸۰۰ دلاری نزدیک نشده است. در حال حاضر (اردیبهشت ۱۴۰۴) هر واحد ZEC حدود ۳۴ دلار قیمت دارد که ۹۹ درصد پایینتر از بالاترین قیمت در سال ۲۰۱۶ است.

کیف پول‌های زی کش

در سایت رسمی Zcash برای این ارز دیجیتال کیف پول‌های رسمی و مورد تایید آن معرفی شده است. در این بخش به معرفی کیف پول‌های رسمی این ارز خواهیم پرداخت.

کیف پول رسمی زی کش

کیف پول رسمی زی کش تنها برای سیستم عامل ۶۴ بیتی لینوکس توسعه داده شده است و فعلا نسخه ویندوزی یا مک ندارد. برای استفاده از این کیف پول نیاز به حداقل ۲ گیگابایت RAM و اینترنت پرسرعت برای دانلود اطلاعات تراکنش‌ها و همگام سازی با بلاک چین دارید. این کیف پول قابلیت تراکنش‌های مخفی را دارد.

• سیستم عامل قابل اجرا: لینوکس
• نیاز به دانلود کل بلاک چین: دارد
• قابلیت مخفی سازی تراکنش: دارد

بهترین کیف پول‌های دسکتاپ ZEC

کیف پول WinZEC: با توجه به اینکه کیف پول رسمی Zcash نسخه ویندوزی ندارد، کیف پول WinZEC یک نرم افزار متن باز و تقریبا رسمی برای کاربران ویندوز است. این کیف پول قابلیت تراکنش‌های مخفی را دارد. اگر سیستم کامپیوتری قدرتمندی ندارید و حجم و سرعت اینترنت شما برای دانلود بلاک چین کافی نیست، استفاده از این نرم افزار را پیشنهاد نمی‌کنیم.

• سیستم عامل قابل اجرا: ویندوز
• نیاز به دانلود کل بلاک چین: دارد
• قابلیت مخفی سازی تراکنش: دارد

کیف پول zec-qt-wallet: اولین کیف پول نرم‌افزاری است که توسط بنیاد زی‌کش برای ویندوز و مک توسعه یافته است. این کیف پول از تراکنش‌های مخفی پشتیبانی می‌کند. اگر سیستم کامپیوتری شما ضعیف است و اینترنت پرسرعتی ندارید، استفاده از این کیف پول توصیه نمی‌شود، زیرا دانلود بلاک چین نیازمند منابع قابل توجهی است.

• سیستم عامل قابل اجرا: ویندوز و مک
• نیاز به دانلود کل بلاک چین: دارد
• قابلیت مخفی سازی تراکنش: دارد

کیف پول ZelCore: این کیف پول از چندین دارایی پشتیبانی می‌کند که یکی از آن‌ها ارز دیجیتال زی کش است. این کیف پول روی ویندوز، مک و لینوکس، اندروید و iOS اجرا می‌شود. برای استفاده از این نرم افزار نیاز به دانلود بلاک چین نیست و حجم کمی دارد. این کیف پول از قابلیت تراکنش‌های مخفی پشتیبانی نمی‌کند.

• سیستم عامل قابل اجرا: ویندوز- مک – لینوکس – اندروید – iOS
• نیاز به دانلود کل بلاک چین: ندارد
• قابلیت مخفی سازی تراکنش: ندارد

به جز این کیف پول‌ها، کیف پول‌های بسیاری زیادی مانند جکس (Jaxx)، گوادرا (Guarda) و … ازZcash در دسکتاپ پشتیبانی می‌کنند.

کیف پول‌های موبایل ZEC

کیف پول کوینومی (Coinomi): کوینومی یکی از کیف پول‌هایی است که وب‌سایت رسمی زی کش به عنوان کیف پول موبایل معرفی کرده است. ZEC یکی از چندین دارایی است که کوینومی از آن پشتیبانی می‌کند.

• سیستم عامل قابل اجرا: اندروید – iOS
• نیاز به دانلود کل بلاک چین: ندارد
• قابلیت مخفی سازی تراکنش: ندارد

کیف پول گوادرا (Guadra): گوادرا یکی از کیف پول‌های جدید اما معتبر برای نگهداری زی کش و چندین دارایی دیجیتال دیگر است.

• سیستم عامل قابل اجرا: اندروید – iOS
• نیاز به دانلود کل بلاک چین: ندارد
• قابلیت مخفی سازی تراکنش: ندارد

کیف پول آی‌بیتکام (ibitcome): کیف پول آی‌بیتکام مانند دو کیف پول قبلی مشهور نیست اما وب‌سایت زی کش آن را معتبر می‌داند.

• سیستم عامل قابل اجرا: اندروید – iOS
• نیاز به دانلود کل بلاک چین: ندارد
• قابلیت مخفی سازی تراکنش: ندارد

به جز این کیف پول‌ها، کیف پول‌های دیگری مانند جکس (Jaxx)، موبی (Mobi) و … از Zcash در موبایل پشتیبانی می‌کنند.

کیف پول‌های سخت افزاری ZEC

امن‌ترین گزینه برای نگهداری زی کش کیف پول‌های سخت افزاری هستند. کیف پول‌های لجرنانو اس، ترزور و کیپ‌کی کیف پول‌های سخت افزاری بسیار معتبری هستند که همه از ZEC پشتیبانی می‌کنند. کیف پول‌های سخت افزاری از کلیدهای خصوصی و دارایی‌ها به صورت آفلاین و کاملا امن نگهداری می‌کنند. قیمت این کیف پول‌ها بین ۸۰ تا ۱۰۰ دلار است.

خرید زی کش

راحتترین روش خرید ZEC، برای کاربران ایرانی، خرید این ارز از بهترین صرافی های ارز دیجیتال ایرانی است. از صفحه خرید زی کش در سایت ارز دیجیتال به راحتی و با اطمینان می‌توانید این ارز را بخرید.

همچنین برای خرید زی کش می‌توانید از طریق صرافی خارجی اقدام کنید. در صورت موجود بودن ZEC در این صرافی‌ها شما حتما باید از معتبر بودن آنها اطمینان حاصل کنید.

بیشتر بخوانید: آموزش خرید و فروش بیت کوین 

لیست صرافی‌های خارجی که ZEC را برای خرید و فروش قرار داده‌اند را می‌توان از سایت کوین‌مارکت‌کپ مشاهده کرد. باید توجه داشته باشید که به دلیل مسائل تحریم، پیش از انتخاب یک صرافی از مشکل نداشتن آن با کاربران ایرانی اطمینان حاصل کنید.

سوالات متداول

جمع‌بندی

زی کش (Zcash) ارز دیجیتال غیرمتمرکز است که با تمرکز بر حفظ حریم خصوصی کاربران طراحی شده است. این ارز که در سال ۲۰۱۶ به عنوان فورکی از بیت کوین راه‌اندازی شد، از فناوری اثبات دانش صفر (zk-SNARKs) برای مخفی‌سازی جزئیات تراکنش‌ها استفاده می‌کند.

زی کش امکان انجام تراکنش‌های کاملاً خصوصی را فراهم می‌کند که در آن هویت فرستنده، گیرنده و مبلغ تراکنش پنهان می‌ماند. این ویژگی منحصربه‌فرد، زی کش را به گزینه‌ای جذاب برای افرادی که به حریم خصوصی مالی خود اهمیت می‌دهند، تبدیل کرده است. هرچند در حال حاضر قیمت آن، بسیار پایین‌تر از اوج تاریخی خود در سال ۲۰۱۶ قرار دارد.